Hoe het begon
Soms ontstaan de beste ideeën op onverwachte momenten. Bij mij begon het allemaal op mijn werk, waar ik een ‘Icoon’ moest maken voor het programma TopSolid Wood. Dit was een klein icoon, een knopje om het programma te openen, opgebouwd uit een raster van 32x32 pixels. Terwijl ik ermee bezig was, begon ik me iets af te vragen: wat als ik die pixels fysiek zou maken? Wat als ik ze zou uitprinten en samen zou voegen tot een echt object?
Dat idee liet me niet meer los. Ik begon te experimenteren met 3D-geprinte pixels, die ik in eerste instantie tegen elkaar plakte om zo een groter beeld te vormen. Maar al snel merkte ik dat niet alle pixels exact gelijk waren. Kleine afwijkingen zorgden ervoor dat het niet perfect aansloot. Ik moest een andere aanpak bedenken.
Na verschillende testen kwam ik tot een oplossing: een raster met een tussenruimte van 2 mm waarin elke pixel precies zou passen. De pixels zelf kregen een formaat van 10x10 mm, waardoor ze niet alleen beter uitkwamen in het ontwerp, maar ook een uniek reliëfeffect kregen. Dit was het moment waarop mijn 3D-pixel art echt vorm begon te krijgen.
Vanaf dat punt begon een nieuw avontuur: hoe kon ik deze techniek verder ontwikkelen? Hoe kon ik het optimaliseren, verfijnen en omzetten in een kunstvorm? Wat begon als een klein idee op het werk, groeide uit tot een passie die me niet meer losliet.
Leren van tegenslagen
Na een paar proefstukken te hebben gemaakt, besloot ik groter te werken. Waar mijn eerste werken nog 60x60 cm waren, ging ik nu voor 100x100 cm. Dit bracht nieuwe uitdagingen met zich mee. Om zulke grote kunstwerken op te bouwen, maakte ik frames van 12x12 pixels, die ik vervolgens aan elkaar plakte tot één geheel. Maar toen kwam het probleem: het frame begon krom te trekken.
In eerste instantie dacht ik de oplossing te hebben. Als ik een houten raamwerk om het kunstwerk heen maakte, zou het steviger blijven en niet meer krom trekken. Dat leek even te werken, maar na een paar weken begon het werk opnieuw te vervormen. En niet willekeurig, maar steeds dezelfde kant op.
Dat zette me aan het denken. Hout werkt, dat wist ik, net zoals een triplex plaat die kan trekken als de spanning niet goed verdeeld is. Dus als een triplex plaat niet krom trekt, wat maakt dat mogelijk? Het antwoord was simpel: balans. Ik besloot iets aan de achterkant te bevestigen om de spanning op te vangen en het werk recht te houden.
En dat bleek dé oplossing. Sindsdien gebruik ik deze methode standaard, waardoor mijn werken niet alleen groot kunnen zijn, maar ook strak en stabiel blijven. Een belangrijke les: elk probleem heeft een oplossing, als je maar blijft zoeken.
Verbetering en verfijning
Om de details in mijn 3D-pixel art nog beter naar voren te laten komen, besloot ik de pixelgrootte aan te passen. In plaats van 10x10 mm, werden de pixels nu 7.5x7.5 mm. Dit bracht twee voordelen met zich mee: ik kon werken met kleinere formaten zonder detailverlies, en de beelden kregen een nog verfijndere uitstraling.
Met deze nieuwe pixelgrootte bleef ik vasthouden aan 14.400 pixels per kunstwerk, wat uitkwam op een standaardafmeting van 125x125 cm. Dit formaat bleek ideaal: groot genoeg om indrukwekkend te zijn, maar ook praktisch in uitvoering. Daarnaast ontdekte ik dat 7.5x7.5 mm precies de juiste maat was om de pixels goed te kunnen lijmen. Als ik nog kleiner zou gaan, zouden mijn vingers simpelweg te groot zijn om nauwkeurig te werken.
Tijdens dit proces ontdekte ik nog een ander probleem. Bij het oude systeem ontstonden er subtiele verschillen in de tussenruimte tussen de pixels, vooral op de randen van de paneeltjes waarin ze werden geplaatst. Dit kon op afstand zichtbaar worden in het totaalbeeld. Daarom ontwikkelde ik een nieuw systeem voor de onderlaag waarin de pixels worden gelijmd. Dit verbeterde niet alleen de uitlijning, maar zorgde er ook voor dat het eindresultaat nóg strakker werd.
Elke stap in dit proces bracht nieuwe uitdagingen, maar ook verbeteringen. Zo groeide mijn 3D-pixel art langzaam uit tot de techniek die ik vandaag de dag gebruik.
Een sterkere lijst
Niet alleen de pixels en de onderlaag zijn door de tijd heen verbeterd, maar ook de lijst rondom het kunstwerk had een upgrade nodig. In de oude situatie bestond de lijst uit twee losse vurenhouten delen. Dit werkte, maar bood niet de stevigheid die ik zocht.
Daarom stapte ik over op een nieuw ontwerp: een lijst uit één geheel, gemaakt van 44x44 mm hout. Hierin verwerkte ik een dubbele sponning. De eerste sponning zorgt ervoor dat de lijst mooi aansluit, terwijl de tweede sponning ruimte biedt om het pixel frame stevig te klemmen. Dit helpt niet alleen bij de montage, maar voorkomt ook verdere kromtrekking van het kunstwerk.
Na het monteren schilder ik de lijst zwart. Dit zorgt ervoor dat de kleuren van de pixels nog beter naar voren komen en het geheel een strakke, professionele uitstraling krijgt.
Met deze verbeteringen is het kunstwerk niet alleen visueel krachtiger, maar ook fysiek sterker en klaar om eenvoudig op te hangen.
Gewichtsreductie zonder kwaliteit te verliezen
Een nieuwe uitdaging diende zich aan: het gewicht van de 3D-pixel art kunstwerken. Met een totaalgewicht van 25 kg waren ze aan de zware kant. Dat maakte het niet alleen lastiger om ze op te hangen, maar ook onhandiger in transport en hantering. Tijd om na te denken over hoe ik het gewicht kon verminderen zonder in te leveren op stevigheid en kwaliteit.
De eerste aanpassing was het framewerk. Door de bodem iets minder dik te maken, bespaarde ik al 1 kg. Vervolgens richtte ik me op de pixels zelf. Ik maakte ze hol en voegde een klein gaatje toe aan de onderkant. Dit had twee voordelen: het verminderde het gewicht met 2,5 kg én zorgde ervoor dat overtollige lijm weg kon lopen, waardoor ik minder lijm hoefde te gebruiken.
Ook de lijst kreeg een kleine aanpassing, wat nog extra gewicht scheelde. Al deze aanpassingen samen brachten het totaalgewicht terug naar 21 kg. Een mooie besparing van 4 kg zonder concessies te doen aan de stevigheid.
Een bijkomend voordeel: minder materiaalgebruik betekent ook dat ik 2,5 kg minder hoef te bestellen. Dat maakt het hele proces efficiënter, zowel qua kosten als qua duurzaamheid.
Optimalisatie van kleuren en materialen
In mijn 3D-pixel art werk ik met een palet van 32 verschillende kleuren PLA-filament. Toen ik begon, had ik zorgvuldig een selectie gemaakt van kleuren en merken. Maar na verloop van tijd merkte ik dat sommige tinten niet helemaal goed uit de verf kwamen in het eindresultaat.
Om dit te verbeteren, begon ik te experimenteren met de hoogte van bepaalde pixels. Kleine aanpassingen in hoogte gaven sommige kleuren net dat beetje extra contrast of diepte, waardoor het totaalbeeld sterker werd. Daarnaast heb ik ook gekeken naar alternatieve merken filament. Door sommige kleuren te vervangen door PLA van een ander merk, kon ik niet alleen de kleurnauwkeurigheid verbeteren, maar ook de kosten verlagen zonder in te boeten op kwaliteit.
Deze aanpassingen zorgden ervoor dat mijn kunstwerken nog verfijnder en consistenter werden, met een optimaal kleurenspel in elke compositie.
Efficiëntie in printtijd
Met alle verbeteringen die ik de afgelopen jaren heb doorgevoerd, kwam ik uiteindelijk bij een ander belangrijk punt: de printtijd. In het begin van dit project duurde het ongeveer 1500 uur om alle pixels voor één kunstwerk uit te printen. Een enorm tijdsintensief proces, zeker met slechts twee 3D-printers in gebruik.
Om dit te optimaliseren, heb ik het aantal printers uitgebreid naar vier. Daarnaast ben ik aan de slag gegaan met de software. Door instellingen te verfijnen en het printproces efficiënter te maken, wist ik de printtijd terug te brengen naar ongeveer 1000 uur. Dit vereist wel een strakke planning: alle vier de printers draaien 24 uur per dag, en ik moet constant monitoren of alles soepel verloopt.
Toch blijft er ruimte voor verbetering. Ik blijf experimenteren om het printproces nog sneller te maken, zonder concessies te doen aan de maatvastheid. Want uiteindelijk is precisie het allerbelangrijkste: elke pixel moet perfect passen in het eindresultaat.
Een verborgen laag: letters en cijfers in 3D-pixel art
Een van mijn nieuwste toevoegingen aan de 3D-pixel art is het verwerken van tekst in de kunstwerken. Ik kwam op het idee om op elke pixel een letter, cijfer of teken te plaatsen, zodat woorden zichtbaar worden in het kunstwerk. Wat dit bijzonder maakt, is dat de tekst niet direct opvalt: vanaf een afstand van 1,5 meter zie je alleen het beeld, maar zodra je dichterbij komt (ongeveer 75 cm), verschijnen de verborgen woorden.
Dit bracht wel een nieuwe uitdaging met zich mee. Met 32 kleuren, 26 letters, 10 cijfers en 5 tekens moest ik in totaal 1312 verschillende pixels maken. Om dit proces beheersbaar te houden, heb ik een systeem ontwikkeld met speciale opbergkisten en vakverdelingen. Hierdoor kan ik eenvoudig de juiste pixels selecteren en op de juiste plek in het raster leggen.
Tot nu toe heb ik drie kunstwerken op deze manier uitgevoerd, en het voegt echt een extra dimensie toe aan de 3D-pixel art. Niet alleen visueel, maar ook qua betekenis en interactie met de kijker.
Dit was een klein kijkje achter de schermen van mijn werkproces. Ben je benieuwd hoe dit in het echt werkt? Maak een afspraak, dan laat ik je graag het hele proces zien!
